هنر اشکانیان

هنر اقوام پارت، که در ایران با نام هنر اشکانی شناخته می شود، به دلیل تاثیرگذاری فراوان در شکل گیری هنر ساسانی و تصویرگری دوران اسلامی از اهمیتی خاص برخوردار است. در این نوشتار می توانید با هنر دوران اشکانی آشنا شوید.

 "پارت" عنوان یکی از اقوام ایرانی است که محل استقرار آن در شمال شرقیایران بوده است. نام" پرثوه" برای نخستین بار در کتیبه ی بیستون و نقش رستم آمده است. در زمان هخامنشیان ایالت پارت را "پارنس" می خواندند که یکی از ایالات ساتراپ نشین به شمار می رفته است. عده ای پارت ها را قومی سکایی می دانند در صورتی که زبان آنها گواه ایرانی بودند این قوم است. پارتیان که قومی چادرنشین و بیابانگرد بودند توانستند کمی بیش از پنج سده بر سرزمین ایران حکمرانی کنند.

در بین عناصر موجود در هنر اشکانی، می توان عناصر هلنی و هخامنشی را بازشناخت. به عنوان مثال می توان می توان به پیکره "آفرودیت" ،با سبک و موضوع یونانی، و پیکره ی اسب بالدار و شیر دال ، با سبک و موضوع هخامنشی، بر روی ساغرهای عاجی شهر نسا اشاره کرد.

نقاشی دیواری در زمان اشکانیان توسعه بسیار یافته بود تا آنجا که دانشمندان عقیده داردند که یکنواخنی نقوش برجسته این زمان ممکن است انعکاسی از نفوذ نقاشی در آن باشد. نقاشی دیواری و گچبری رنگی از هنرهای رایج در دوره ی هخامنشی بودند. محتملا اسلوب دیوارنگاری از غرب بود و در این جا با گچبری تلفیق یافته بود. نقاشان پارتی دیوارها و سقفها را با تصاویر مذهبی یا دنیوی می آراستند. اما یک سبک واحد را درنقاشی های پراکنده ی منسوب به این عصر نمی توان یافت. اگر در نظر داشته باشیم که امپراتوری اشکانی هرگز از وحدت فرهنگی کامل برخوردار نشد، گوناگونی سبک، چه در نقاشی و چه در هنرهای دیگر توجیه ناپذیر خواهد بود. در واقع نقاشی های پارتی بیشتر از این جهت حائز اهمیتند که ریشه ی سنت های نقاشی بعد از اسلام را در آن ها می توان یافت.

در بین عناصر موجود در هنر اشکانی، می توان عناصر هلنی و هخامنشی را بازشناخت. به عنوان مثال می توان می توان به پیکره "آفرودیت" ،با سبک و موضوع یونانی، و پیکره ی اسب بالدار و شیر دال ، با سبک و موضوع هخامنشی، بر روی ساغرهای عاجی شهر نسا اشاره کرد.

تمام رخ نمایی، خشکی و صلابت چهره ها و پرداخت به جزئیات جامه ها و جواهرات از خصوصیات هنر اشکانی است. تمام رخ نمایی با نگاهی خیره به سوی مقابل، شگردی برای ابهت بخشیدن هرچه بیشتر به صاحب تمثال بوده است. در تمام نقوش یافته شده از عهد ساسانی تداوم طبیعت گریزی در طرح ها به چشم می خورد و وجه تفاوت عمده با هنر یونان به حساب می آید.

در جنوب شرقی ایران، مشرف به دشت سیستان در کوه خواجه آثاری از نقاشی های دیواری متعلق به زمان اشکانیان پیدا شده است. این نقاشی ها که دیوارهای تالار بزرگ کاخ را تزیین می کرده است، مربوط به سده ی نخستین میلادی است. در این نقوش خدایان که بخشی از پیکر هر یک از آن ها پشت پیکر خدای دیگر قرار گرفته است، همه به صورت تمام رخ نقاشی شده اند . شایان ذکر است که در این دوره بر خلاف دوران گذشته که اشخاص را نیم رخ  نشان می دادن، نقش های تمام رخ در هنر اشکانی ظاهر شد. روی دیوار بالای آن، نقشی از پادشاه و همسر او دیده می شود. شاه در این نقاشی بازویش را به گردن همسرش حلقه زده است. پیرامون پنجره های تالار، افرادی را بر حسب پایه و مقام به تصویر کشیده اند. در این تصاویر مجددا تاثیرات دیگری از هنر یونان به چشم می خورد. این تاثیرات را می توان در تنوع رنگ ها بازشناخت.در مناظر کاخ لباس خدایان، سونانی و یکی از ان ها کلاه خودی بالدار مانند "هرمس"دارد. کلاه در این تصویر دارای سه بال است که نشانی از ورثرغنه می باشد. یکی دیگر از خدایان، زوبین سه سر پوسیدون  را در دست دارد که در این جا جلوه ای از شیوا خدای هندی است. بزرگی هیکل خدایان و نیز چهره های افراد خانواده ی سلطنت همه از هنر هلنی یونانی گرفته شده است و همچنین صورت های نگاشته شده بر سقف نیز به شیوه یونانی هستند.

نقاشی های دیواری مکشوف در مناطق غربی قلمرو اشکانیان، ویژگی های هنر پارتی را به طرز بارزی نشان می دهند. دیوارنگاره های مرسوم به "میترا در نخجیرگاه" در کاوش های شهر باستانی "دورا اُروپوس" در سوریه پیدا شده است که بسیار شرقی تر از نقاشی های کوه خواجه است. طرز نشستن میترا روی اسب، لباس، زین و یزاق اسب، چند گیاه منفرد و نوع حیوانات، خصوصیات ایرانی این طرح را تایید می کند.

در جنوب شرقی ایران، مشرف به دشت سیستان در کوه خواجه آثاری از نقاشی های دیواری متعلق به زمان اشکانیان پیدا شده است. این نقاشی ها که دیوارهای تالار بزرگ کاخ را تزیین می کرده است، مربوط به سده ی نخستین میلادی است. در این نقوش خدایان که بخشی از پیکر هر یک از آن ها پشت پیکر خدای دیگر قرار گرفته است، همه به صورت تمام رخ نقاشی شده اند . شایان ذکر است که در این دوره بر خلاف دوران گذشته که اشخاص را نیم رخ  نشان می دادن، نقش های تمام رخ در هنر اشکانی ظاهر شد.

در نقاشی دیگری ارز دورا اروپوس که به سده ی دوم میلادی تعلق دارد، شکارگر سوار بر اسب به آهوان رمیده تیراندازی می کند و "اروس" در پشت سر او دیده می شود. بر خلاف نقاشی های کوه خواجه، در این نقاشی ها، با موضوعاتی دیرینه در هنرایران چون شکار و جنگ مواجهیم که شاید نمایش جنگ با اهریمن در هیئت حیوانات بوده است و سنتی پایدار در نقاشیایرانی، حتی در دوره های بعد به شمار می رود.

بی تردید نقش مایه های پارتی، پس از تثبیت حکومت بیزانس (اوایل سده ی پنجم میلادی) مرجعی برای رجعت هنرمندان بیزانس به گرایش های شرقی بوده است.

تغذیه در افسردگی

علائم افسردگی مانند از دست دادن علاقه، بی حوصلگی، ناامیدی، بی خوابی، بی اشتهایی، عدم تمرکزکافی، بی قراری و خستگی می باشد.

آشنایی با خواص اب درون نارگیل

آشنایی با خواص شیر درون نارگیل آب نارگیل مایع داخل میوه نارگیل یکی از نوشیدنی‌های مغذی، نشاط آور و انرژی‌زای طبیعی با ارزش غذایی بالا است. آب نارگیل در داخل میوه سبز نارگیل وجود دارد و موهبت طبیعت برای بشر است. این مایع پرخاصیت سرشار از ویتامین‌ها، املاح معدنی، آمینواسیدها، کربوهیدرات‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها، آنزیم‌ها و سایر املاح است.

برای دیدن شرح تکمیلی به ادامه مطلب بروید...

خواص گل گاوزبان

خواص گل گاوزبان بسیار است. روغن گل گاوزبان خطر فشار خون را کاهش می دهد. در این مطلب خواص گل گاوزبان را با هم مطالعه می کنیم.

چیزبرگر

مواد لازم برای چهار عدد مینی همبرگر

گوشت چرخ کرده 300 گرم
پیاز درشت یک عدد
قسمت سفید یک نان باگت
شیر 1.4 پیمانه
پنیر تست ورقه ای چهار عدد
نمک و فلفل سیاه و روغن به مقدار لازم
پودر سیر 1.4 قاشق چایخوری
نان همبرگر کوچیک چهار عدد
گوجه فرنگی و خیارشور و کاهو برای سرو
سس مایونز یک قاشق غذاخوری

طرز تهیه:
قسمت سفید یکی از نونها رو در بیارید و روش شیر بریزید و بگذارید تا نون نرم بشه.
پیاز رو رنده کنید. پیاز، گوشت، نان خیس شده در شیر و نمک و فلفل و پودر سیر رو مخلوط کنید.
گوشت رو چهار قسمت کنید و به شکل همبرگر فرم بدید.( اندازه همبرگر ها رو کمی بزرگتر از قطر نون در نظر بگیرید چون موقع پخت کمی جمع میشه.
دو طرف همبرگر رو سرخ کنید.
سرآشپر باید هم واسه خودش فرق بگذاره دیگه اون بزرگه مال منه!(فکر نکنین شکمو هستم ها)
روی هر کدوم از همبرگر ها یک ورق پنیر بگذارید و در تا به رو بگذارید تا پنیر کمی ذوب نرم بشه.
روی نون رو کمی مایونز بمالید. چون نون های همبرگر بزرگ هستند ما معمولا از مینی همبرگر استفاده میکنیم که کاملا هم سیر میشیم ولی اگه شما از نون همبرگر معمولی استفاده میکنید مایه گوشت رو سه قسمت کنید تا همبرگر های بزرگتری داشته باشید.
کاهو و گوجه و خیار شور بگذارید و روش هم چیز برگر رو نصف نون رو روش بگذارید و در کنار خانواده یک فست فود سالم و خوشمزه نوش جان کنید.

خوراک مرغ و کرفس

مواد لازم برای 2 نفر : مرغ بدون پوست و استخوان 175 گرمپیاز 1عدد کوچک هویج 2 عدد متوسط کرفس 2 ساقه متوسط روغن مایع 1 قاشق غذاخوری

مرغ بدون پوست و استخوان 175 گرم پیاز

1عدد کوچک
هویج 2 عدد متوسط
کرفس 2 ساقه متوسط
روغن مایع 1 قاشق غذاخوری
نمک به مقدار لازم

روش تهیه :

ابتدا مرغ ، پیاز ، هویج و کرفس را خرد می کنیم. مرغ و پیاز را به مدت 5-4 دقیقه تفت دهید. سپس هویج و کرفس را اضافه کنید و همه ی مواد را به مدت 2-1 دقیقه ی دیگر تفت دهید.

در این مرحله مقداری نمک و یک لیوان آب اضافه کنید و روی حرارت ملایم به مدت30-20 دقیقه قرار دهید تا سبزیجات نرم و مرغ پخته شود.

مواد را در صافی بریزید تا آب آن خارج شود. سپس سبزیجات و مرغ را در مخلوط کن پوره کنید. آب خوراک را به آن بیفزایید ( البته آب خوراک نباید زیاد باشد ، چون خوراک غلظت خود را از دست می دهد ). می توانید در یک ظرف تعدلدی برگ کاهو قرا دهید و خوراک را روی آن بریزید و اطراف آن را با گوجه فرنگی تزیین کنید.
نکته :

در صورت تمایل می توانید باقیمانده خوراک را در فریزر نگهداری کنید و برای طعم بیشتر و بهتر می توانید به جای آب از عصاره مرغ استفاده کنید، اما به مقدار نمک غذا توجه کنید.

انرژی کل 500 کیلو کالری

مواد زیان آور برای بدن شما

بسياري از مواد غذايي باارزش در صورت استفاده بي رويه يا نابه جا مي توانند مضر باشد.

بهترین مواد غذایی برای جلوگیری از سفیدشدن موها

در خصوص سفید شدن مو، جدا از مورد وراثت و ژنتیک، موارد دیگری نیز دست اندر کار هستند که مورد تغذیه از مهم‌ترین آن‌هاست.

در واقع نقایص و کمبودهای تغذیه‌ای، عامل مهمی برای از دست دادن رنگ و شفافیت مو هستند. غذاهایی مصرف کنید که سرشار از ویتامین و مواد معدنی باشند که رنگ موها را حفظ کرده و علاوه بر آن از دیگر خواص سلامتی آن‌ها نیز بهره‌مند شوید.

سبزیجات برگی
برای استفاده از ویتامین‌های B از سبزی‌جات برگی تیره رنگ مصرف کنید. پوست سر شما برای تولید سلول‌های قرمز خون که اکسیژن و مواد غذایی را منتقل می‌کنند از ویتامین B6 و B12 مصرفی شما استفاده می‌کنند.
رنگ مو به هورمون‌ها مربوط می‌شود و ویتامین B12 نیز نقش مهمی را در تولید هورمون بر عهده دارد.

شکلات
مس نقش اساسی در تولید ملانین - منبع رنگ مو - دارد. کمبود مس در بدن می‌تواند منجر به سفید شدن مو شود. برای بهره‌مندی از این ماده،‌ مصرف شکلات نیمه شیرین می‌تواند گزینه خوبی باشد. از دیگر غذاهای سرشار از مس می‌توان به عدس و قارچ نیز اشاره کرد.

ماهی سالمون
سلنیوم موجود در این غذای دریایی با تنظیم تولید هورمون و مبارزه با رادیکال‌های آزاد به شفافیت و درخشش مو کمک موثری می‌کند و از سفید شدن زودهنگام مو پیشگیری می‌کند.

انواع توت
مصرف انواع توت به خصوص توت‌فرنگی راه خوشمزه‌ای برای کسب فراوان ویتامین C است. یکی از عملکرد‌های مهم ویتامین C کمک به تولید ونگهداری کلاژن سالم (نوعی بافت رابط درون فولیکول‌های مو ) است و با رادیکال‌های آزاد که منجر به فرآیند پیری می‌شوند مبارزه می‌کند.

بادام
برای دستیابی به ویتامین E و مس، بادام بخورید. بادام را به عنوان میان وعده‌ای سالم میل کنید . محققان می‌گویند مصرف بادام می‌تواند سطح کلسترول بد را کاهش دهد.

رژیم غذایی دیابت نوع دو

دیابت و بیماری های متابولیک ناشی از چاقی به دلیل شیوع روزافزون چاقی در کشور ما و نیز سایر کشورها در طی سال های اخیر شیوع پیشرونده ای داشته است، طوری که باعث شده همه ی ما کم و بیش در بین آشنایان و اقوام خود مبتلایان به این بیماری مزمن را داشته باشیم.

جالب است بدانید حتی انجام تغییرات کم در عادات غذایی، به ویژه در افرادی که شیوه غذایی کاملا غلطی دارند و در سنین جوانی مبتلا به دیابت نوع دو شده اند، می تواند تغییرات قابل ملاحظه ای را در میزان قند خون و نیز چربی های خون ایجاد نماید. آنچه باید پس از تغییر در رژیم غذایی بدان توجه نمایید آن است که معمولا تغییر سایز به ویژه در مبتلایان به چاقی شکمی، زودتر از سایر تغییرات ایجاد می شود و پس از آن تغییرات قند خون را مشاهده می کنید و پس از آن تغییرات وزنی را. لذا در مورد مقاومتی که بدن شما در مراحل اولیه نسبت به تغییرات وزن نشان می دهد نگران نباشید، زیرا هدف اولیه از داشتن رژیم غذایی در دیابت، کنترل قند خون است و پس از آن، کاهش وزن نیز میسر خواهد شد.
پس به طور خلاصه باید گفت اگر شما مبتلا به دیابت نوع دو هستید، لازم نیست از غذای معمول خود دست بکشید، بلکه با تغییر شیوه غذایی و داشتن عادات غذایی صحیح می توانید سلامتی خود را برگردانید. لذا از اجرای رژیم های غذایی معجزه آسا و سخت پرهیز کنید.
در مراحل اولیه برای پیروی از یک برنامه غذایی سالم، نیاز به دوره های کوتاه مدت مشاوره تغذیه خواهید داشت، ولی این بدان معنا نیست که شما باید همیشه از آن نوع غذاها استفاده نمایید و یا همیشه تحت نظر کامل در انتخاب نوع غذای خود باشید. بلکه شما در آن دوره ها یاد خواهید گرفت که با افزایش اطلاعات تغذیه ای و از آن مهم تر تغییر در رفتارهای خود و ایجاد انگیزه لازم برای ادامه آن رفتارها، شیوه تغذیه سالم را عملی سازید.
در بیمارانی که نمی توانند خود را با یک برنامه غذایی سالم و سازگار با شرایط خانواده تطبیق دهند، استفاده از یک برنامه ی غذایی دقیق که در آن میزان کربوهیدرات ها و به ویژه انواع قندهای ساده به طور کامل محدود شده باشد ( برنامه شمارش کربوهیدرات) کمک کننده خواهد بود. ولی در همین افراد نیز به تدریج می توان رفتارهای غذایی صحیح را که از آزادی عمل بیشتری برخوردار است، تجربه نمود.

سوختگی را با خوردن ماهی درمان کنید

دكتر حسن مظفری متخصص تغذیه گفت: جنبه‌های ارزش غذایی در ماهی متنوع بوده و از مهم‌ترین آنها وجود پروتئین و چربی‌های امگا 3 است؛ به طوری كه وجود این منابع غذایی در ماهی از نظر كمی و كیفی قابل قبول است.

این متخصص تغذیه اظهار كرد: آبزیان در مقایسه با سایر گروه‌های غذایی از اهمیت بیشتری برخوردارند و مهم‌ترین آنها را ماهی‌ها تشكیل می‌دهند كه از محصولات عمده مصرفی در این دسته می‌باشد.
وی گفت: ارزش غذایی ماهی دارای جنبه‌های مختلفی است كه یكی از آنها پروتئین ماهی است. با توجه به این كه موادغذایی مختلف می‌توانند منبع پروتئین باشند ولی پروتئین‌ها به دو دسته كامل و ناقص تقسیم می‌شوند. وی درباره پروتئین كامل و ناقص اظهار كرد: پروتئین‌های كامل، همه اسیدهای آمینه مورد نیاز بدن را دارا بوده و از لحاظ هضم نیز راحت‌تر هستند و از این نظر با پروتئین‌های ناقص تفاوت دارند. دكتر مظفری اظهار كرد: وجود پروتئین از نظر كمی و كیفی در ماهی قابل قبول است و می‌تواند نقش مهمی در رشد افراد در حال رشد و همچنین در افراد آسیب دیده، بهبود جراحت‌های سوختگی و آسیب‌های ورزشی ایفا كند.

ماهی، مفید برای بیماران قلبی و دیابتی
وی تصریح كرد: با توجه به این كه ماهی منبعی از ویتامین‌های مختلفی از جملهD ،K ،A و... است و دارای ارزش غذایی بالایی می‌باشد، مصرف آن برای تمام سنین و تمام افراد توصیه می‌شود و محدودیت خاصی ندارد.
این متخصص تغذیه به ایسنا گفت: یكی از دلایل اهمیت ویژه ماهی از نظر ارزش غذایی، وجود چربی ماهی است كه به امگا 3 معروف است و برای سلامتی مناسب است. از آنجایی كه مهم‌ترین منبع این چربی نیز ماهی‌ها هستند مصرف این ماده غذایی به افراد دیابتی و  مبتلایان به بیماری قلبی و فشار خون توصیه می‌شود. همچنین این چربی به صورت دارو در بازار دارویی نیز  به صورت مكمل در دسترس است.
وی با بیان این كه املاح موجود در ماهی كلسیم، روی، مس و آهن است، خاطرنشان كرد: ماهی‌هایی كه همراه با استخوان مصرف می‌شوند، بیشتر می‌توانند در تامین كلسیم موثر بوده و به درمان راشیتیسم، نرمی استخوان و آرتروز كمك كنند. همچنین مصرف این گونه ماهی‌ها برای اطفال و مادران باردار و شیرده توصیه می‌شود.

سرانه مصرف ماهی در ایران 5 كیلوگرم
این متخصص تغذیه یادآور شد: سرانه مصرف ماهی در كشور ما 4 الی 5 كیلوگرم است؛ به طوری كه در كشور ژاپن این میزان به 75 كیلوگرم می‌رسد و این مهم نشان دهنده این است كه كشور ایران در بین دیگر كشورها از رتبه پایین‌تری نسبت به مصرف و حتی پرورش ماهی برخوردار است. همچنین دلیل دیگر این مساله، عدم آگاهی از پخت صحیح و متنوع‌ ماهی به عنوان یك ماده غذایی مهم و دارای تنوع است. ضمن این كه سلامت ماهی مصرفی نیز قابل اهمیت است.

خامه مفید است یا مضر؟

چای شیرین، پنیر، کره، مربا، شیر، عسل، تخم مرغ، آب میوه و خامه. این‌ها خوراکی ‌های رایج صبحانه‌ ما هستند و اغلب ما در صبحانه ‌مان یک یا چند قلم از این‌ها را مصرف می‌ کنیم. بحث ما درباره یکی از همین اجزاست: خامه..

خیلی ‌ها خامه را بیشتر از سایر خوراکی‌ های صبحانه دوست دارند و بعضی ‌‌ها هم در سایر وعده‌های غذایی ‌شان از آن استفاده می‌ کنند و برای درست کردن انواع دسر و کیک از آن کمک می‌ گیرند.
گفتگوی زیر با خانم دکتر نسرین امیدوار، رئیس انجمن تغذیه ایران درباره خامه و ارزش غذایی ‌اش است.

خانم دکتر! خامه جزو لبنیات است یا جزو چربی‌هاست؟
خامه از نظر فرآیند تولیدش جزو فرآورده‌های لبنی است و مانند سایر اعضای خانواده‌ اش سفید رنگ است اما به دلیل میزان چربی بالا و از نظر گروه ‌بندی برحسب ریزمغذی ‌ها و موادی که تا حدودی انرژی را از مواد چرب تامین می‌ کنند، در گروه چربی ‌ها دسته‌ بندی می ‌شود. در مورد كره و سرشیر هم همین ‌طور است.

خامه واقعا مغذی است؟
بله. مواد غذایی موجود در خامه، همانند شیر است. در خامه با افزایش درجه جدا سازی، مقدار ویتامین‌ های محلول در آب كاهش یافته ولی ویتامین ‌های محلول در چربی افزایش پیدا می ‌كند. مثلاً غلظت ویتامین A در خامه با 10 درصد چربی، 2 تا 3 برابر بیشتر از شیر كامل است و در خامه با 40 درصد چربی 8 تا 12 برابر بیشتر است. از دست دادن ویتامین C و اسید فولیك نیز در خامه قابل توجه است. در طول استریلیزاسیون نیز از دست دادن قابل توجه ویتامین ب12 اتفاق می ‌افتد.

خامه چه طور تهیه می ‌شود؟
برای تهیه خامه پیش از عمل هموژنیزاسیون، لایه چربی روی شیر خام را که به سرشیر معروف است، برمی ‌دارند. این چربی، خامه نام می ‌گیرد.
در صنعت، برای سرعت بخشیدن به تجمع چربی شیر روی سطح آن، از دستگاه سانتریفیوژ استفاده می‌ کنند.

خامه مفید است یا مضر؟
خامه با توجه به محتوای چربی‌اش، انواع مختلفی دارد:
خامه کم چرب که 12 درصد چربی دارد. خامه زده شده و سفت شده که 30 درصد از آن را چربی تشکیل می‌ دهد. خامه سنگین که 36 درصد چربی دارد. خامه‌های پر‌چرب که در اغلب فروشگاه‌ها به فروش می ‌رسند نیز 40 درصد چربی دارند و در تهیه انواع غذا و دسرها از این نوع استفاده می‌ شود.

خامه چه‌ فرقی با سرشیر دارد؟
سرشیر همان‌ طور که از نامش پیدا است خامه‌ای است که از سطح شیر گرفته می ‌شود. به طور کلی دو نوع خامه وجود دارد. خامه پخته و خامه نپخته. خامه پخته خامه‌ای است که پس از جوشانده شدن شیر را خنک کرده و سپس چربی‌ های تجمع یافته در آن جمع ‌آوری می ‌شوند، این نوع خامه سالم ‌تر است. در خامه نپخته تنها چربی‌ هایی که بعد از چرخ شدن شیر سرد در سطح آن جمع می ‌شود، برمی ‌دارند که مصرف این نوع خامه بسیار خطرناک است چرا که ممکن است این نوع خامه آلوده به انواع باکتری‌ ها از جمله سل، بروسلا، لیستریا و استافیلوکوک باشد و انواع بیماری ‌های اسهالی را به همراه آورد.

چرا برخی خامه‌ ها غلیظ ‌ترند؟
میزان چربی روی قوام خامه اثر دارد. خامه ‌هایی با چربی بیشتر، قوام ظاهری بالاتری دارند. ویژگی ‌های چربی مانند نقطه ذوب بالا تأثیر خاصی ‌روی قوام آن دارد. غلظت خامه در طول انبارمانی افزایش می ‌یابد. علت این امر تجمع تدریجی گویچه‌های چربی و تقویت ساختمان بلورین خامه در ارتباط با به هم پیوستن تدریجی مسیل‌های كازئین و ایجاد ساختار كمپلكس است.

خامه را چه‌ طور نگهداری کنیم؟
خامه حتما باید در یخچال در دمای 4 درجه و به مدت 6 روز نگهداری شود. نگهداری بیشتر آن به سبب لاکتوباسیل‌های فراوانی که دارد سبب ترش شدن آن می‌ شود. در هر گرم شیر 15 میلیون میکروب وجود دارد که بعد از این مدت میکروب‌ ها فعال شده و سبب بیماری ‌زایی می‌ شوند.

خامه‌ های فله‌ ای یا باز هم بهداشتی ‌‌اند؟
اگر در شرایط بهداشتی پخته و سرد شوند، بله! اما اگر از شیر سرد و نجوشیده تهیه شده باشند حتما عامل بیماری خواهند بود. زمانی که می‌ خواهید خامه بخرید، یک اصل کلی را باید همیشه به خاطر بسپارید و آن این که خامه حتما تحت شرایط بهداشتی و نظارت دقیق تهیه شده و شماره پروانه وزارت بهداشت، تاریخ تولید و انقضا داشته باشد. بهتر است خامه‌ هایی خریداری شود که بسته‌ بندی و پاستوریزه شده باشند.

شما خوردنش را توصیه می‌ کنید؟
همان‌طور که گفتم، خامه چون دارای کالری زیادی است، مصرفش برای کسانی که تمایل به کنترل وزن خود دارند، توصیه نمی ‌شود. بهتر است یا محدود شود، یا اینکه به طور کلی مصرف نشود. افرادی که دارای چربی خون بالا هستند، به طور کلی توصیه می‌ شود که این ماده را از رژیم غذایی خود حذف و همانند سایر گروه چربی ‌ها آن را مصرف کنند. افراد معمولی و سالم که دارای وزن طبیعی هم هستند، برای پیشگیری از افزایش وزن بهتر است از گروه چربی ‌ها و خامه کمتر و یا با کنترل بیشتری استفاده کنند.
مصرف خامه برای کودکان که در برنامه غذایی خود نیاز به انرژی بیشتری دارند، مخصوصا کودکان زیر سه سال، خوب است. برای کودکان بزرگ ‌تر و پیش دبستانی هم خوردن خامه مفید است اما چه بهتر که بخش اعظم صبحانه را تشکیل ندهد.

مصرف انواع خامه با طعم‌ های مختلف مثلا خامه خرما، خامه عسل و خامه شکلات چه ‌طور؟
خامه مفید است یا مضر؟
اینها معمولا طعم دهنده‌هایی هستند که به خامه اضافه می‌ شوند. از آنجایی که خود خامه دارای درصدی چربی و دارای کالری بالا است، اضافه کردن این مواد نه تنها سبب افزایش میزان کالری می ‌شود بلکه چون دارای قند هم هستند، وجود این قند در کنار چربی ‌ها مقدار انرژی خامه را دو چندان کرده بالطبع مضرات آن هم برای افراد چاق یا دارای اضافه وزن چند برابر می ‌شود.
بنابراین اگر قرار است از این نوع خامه ‌ها مصرف شود، برای افراد معمولی و سالم بهتر است میزان آن کمتر از خامه خالص باشد.

خامه نسبت به سایر لبنیات مزیتی هم دارد؟
نه، خامه مزیتی بر‌ سایر لبنیات ندارد. بنابراین در افرادی که می ‌خواهند همچنان سلامت خود را حفظ کنند قطعا بهتر است مصرف نشود. چون در ازای همان مواد مغذی، انرژی زیادی را دریافت خواهند کرد.

تیرامیسو قهوه و نارگیل

دستورات تهیه یک دسر فوق العاده خوشمزه،مقوی و پر از انرژی.

مواد لازم :
بیسکوئیت لیدی فینگر : 12 عدد
زرده تخم مرغ : 3 عدد
شکر : نصف لیوان
پودر نارگیل : نصف لیوان
پنیر ماسکارپونه : 200 گرم
خامه : 200 گرم
قهوه فوری : 2 قاشق چایخوری
پودر کاکائو و شکلات : مقدار لازم

طرز تهیه :
برای تهیه کرم تیرامیسو داخل کاسه ای زرده های تخم مرغ را با شکر بزنید تا کرم رنگ و کشدار شود.
2 قاشق چایخوری قهوه فوری را در نصف لیوان اب یا شیر سرد حل کنید و به زرده ها اضافه نمائید سپس پنیر ماسکارپونه ، خامه و پودر نارگیل را نیز اضافه کنید ، تمام مواد را با همزن بزنید تا یکدست شوند.
کف لیوان های سرو تیرامیسو مقداری بیسکوییت لیدی فینگر تکه شده بریزید و تا نصف لیوان از کرم اضافه کنید ، مقداری دیگر بیسکوییت تکه شده بریزید سپس تا بالای لیوان را با کرم پر کنید.
مقداری پودر کاکائو روی مواد بپاشید و در انتها نیز برای تزئین مقداری شکلات روی ان رنده کنید ، لیوان های تیرامیسو را به مدت 3 – 5 ساعت داخل یخچال قرار دهید تا خوب سرد شود.

نکته ها :
بهترین نوع قهوه برای این دسر قهوه اسپرسو میباشد اما میتوانید از پودر قهوه فوری یا پودر نسکافه هم استفاده کنید.
 
1.میتوانید بجای پنیر ماسکارپونه از همان مقدار پنیر خامه ای استفاده کنید ، در صورت تمایل مقداری موز حلقه شده به لایه میانی تیرامیسو اضافه کنید.
2.میتوانید به جای بسکویت پتی بور از نان لطیفه هم استفاده کنید.
3.در هنگام اضافه کردن خاک قند مراقب باشید بعد از مخلوط کردن مواد شیرینی انها بیش از حد نشود و مواد را قبل از مخلوط کردن بیش از حد شیرین نکنید.
4.ابتدا تخم مرغ و خامه را اماده کرده و بعدا پنیر را از یخچال بیرون بیاورید تا شل نشود.
5.امیدوارم لذت ببرین.

سوپ قلم

غذایی مناسب برای رشد کودکان

مواد لازم :
قلم یا عصاره ی قلم 1 لیتر
عدس و ماش خشک و آسیاب شده 2 ق غذاخوری
1 عدد پیاز متوسط خرد شده
1 عدد هویج ریز خرد شده
1 عدد سیب زمینی ریز خرد شده
نصف پیمانه برنج
1 ق غذا خوری پاستای ریز یا برنجی
نمک و زردچوبه به مقدار کم
نخود سبز 2 ق غذا خوری

طرز تهیه:
یک عدد قلم گاو را بپزید و عصاره اش را تهیه کنید یا خود قلم را با آب بگذارید تا جوش بخورد سپس پیاز را بریزید هویج سپس سیب زمینی را پودر آسیاب شده ی عدس و ماش را هم اضافه کنید و در آخرنخود سبزو برنج و پاستا و نمک و زردچوبه را نیز اضافه کنید و بگذارید به آرامی بپزد تا زمانی که لعابی شد آنوقت سوپ را با کمی آب لیموی تازه به کودک بدهید می توانید این سوپ را نیز فریز کنید و هفته ای 2 بار به کودک در وعده ی ناهار به او بدهید .

پودینگ طالبی با توت فرنگی

طرز تهیه دسر بسیار خوشمزه با توت فرنگی و طالبی

مواد تشکیل دهنده :
طالبی : 300 گرم
ورقه ژلاتین : 6 عدد
توت فرنگی : 10 الی 15 عدد
خامه : برای تزئین
دنت طالبی : 1 لیتر

طرز تهیه :
اول پوست طالبی را گرفته و سپس آن را با قسمت درشت رنده ، رنده می کنیم .
بعد 1 لیتر نوشیدنی شیر طالبی دنت را داخل ظرفی ریخته و روی شعله گاز قرار می دهیم .
ورقه های ژلاتین را به ظرف روی حرارت اضافه می کنیم .
سپس طالبی رنده شده را نیز داخل ظرف ریخته و آرام آن را هم می زنیم و صبر می کنیم که مایع ما بجوشد .
ورق های ژلاتین در این حرارت حل می شوند ، خوب هم می زنیم تا سر نرود و ورق های ژلاتین به کف ظرف نچسبد .
وقتی خوب حل شد و جوشید ، آن را از روی حرارت برمی داریم و مایع را داخل ظرف مورد نظرمان که از قبل آماده کرده ایم ( ترجیحاً شیشه ای باشد ) می ریزیم .
حالا سطح مایع درون ظرف را صاف می کنیم و 30 دقیقه صبر می کنیم تا بخار آن برود و بعد آن را داخل یخچال قرار می دهیم تا سفت شود و یا به اصطلاح خودش را بگیرد .
اکنون توت فرنگی ها را حلقه حلقه کرده و آن را با سلیقه روی دسر قرار می دهیم .
و در آخر نیز با خامه روی توت فرنگی ها و دسر را تزئین می کنیم .

مربای به

مربای به جهت مصرف در صبحانه و عصرانه

مواد لازم:
به، 2 کیلوگرم
شکر، 2 کیلوگرم
آب لیمو ترش، 2 تا 3 قاشق سوپ‌خوری
دانه هل، نصف قاشق سوپ‌خوری

طرز تهیه:
ابتدا به‌ها را پوست کنده و به صورت هلال ببرید. هر یک از برش‌های هلالی شکل را نیز به دو نیم تقسیم کنید.
پس قابلمه‌ای از جنس مس آماده کرده و برش‌های به را به همراه حدود 5 تا 6 لیوان آب داخل قابلمه بریزید و روی شعله ملایم اجاق گاز قرار دهید تا به‌ها کمی بپزند.
حالا ابتدا شکر را اضافه کرده و سپس دانه‌های هل را بیفزایید و بگذارید تا مربا با همان حرارت ملایم بپزد.
به هنگام پختن، به تغییر رنگ داده و قرمز می‌شود، در نتیجه شربت آن نیز به همان رنگ درمی‌آید. بنابراین وقتی که شربت به، غلیظ شده و در واقع مربا آماده شد، نوبت به اضافه کردن آب لیمو ترش تازه می‌رسد.
بعد از اینکه آب لیمو را اضافه کردید، فقط چند جوش زدن کافی است و سپس بلافاصله آن را از روی شعله اجاق گاز بردارید و کنار بگذارید تا سرد شود.
نکته یک: هنگام پختن به، حدود 3 الی 4 ساعت باید در ظرف بسته و شعله اجاق گاز نیز کم باشد بعضی‌ها از دم‌کنی برای خوش‌رنگ شدن مربا پس از پخت آن استفاده می‌کنند.
نکته2: برای زیباتر شدن نمای این مربای خوش‌طعم شما می‌توانید با استفاده از قالب‌های شیرینی‌پزی به‌ها را نیز به شکل‌های مختلف قالب زده و بقیه مراحل را با به‌های فرم‌دار ادامه دهید.
در ضمن مربای به را با به رنده‌شده نیز می‌توان درست کرد. این نوع مربا باب طبع بچه‌های کوچک و افراد سالمند است.

روش دیگر:
به را پس از پوست کندن و خرد کردن در قابلمه‌ای بریزید و روی آن شکر بپاشید. به شکری را بیش از 24ساعت همان‌طوری بگذارید تا آب پس دهد. حالا پس از این مدت، به را روی شعله اجاق‌گاز قرار دهید و بگذارید که در آب خودش پخته و رنگ بیندازد.

خواص روغن گل سرخ

خواص بی‌شمار روغن گل سرخ به خاطر اجزای موجود در آن است. این خواص شامل خاصیت نشاط‌آوری، ضدتب، ضدعفونت، ضد اسپاسم، ضد ویروسی، مسهل صفرا، ضد یبوست و ... است.

بی‌شک گل رز از زیباترین گل‌ها در تمام دنیا است و تا به امروز قصه‌ها و حکایت‌های زیادی راجع به این گل شنیده‌اید. حتماً کسی که هیچ اطلاعی از خواص آن نداشته باشد، باز هم از زیبایی آن لذت می‌برد.
روغن گل رز از بخار دادن گلبرگ‌های تازه گل رز به دست می‌آید که حاوی ترکیبات بسیاری مثل سیترونلول، سیترال، کارون، استات سیترونلیل، اتانول، فارنسول، متیل اُژنول، نرول، نوتانول و ... است.
از تأثیرات عاطفی و روانی این گل تقریباً همه باخبریم، پس اجازه دهید از خواص پزشکی روغن گل سرخ بگوییم.
 
تقویت‌کننده بدن و قوای جنسی
روغن گل رز باعث تقویت لثه‌ها، ریشه موها، پوست، عضلات، روده‌ها، رگ‌های خونی، جلوگیری از ریزش موها، از بین رفتن دندان‌ها و موارد بسیار دیگر می‌شود و علاوه بر تمام این موارد قوای جنسی را نیز تقویت می‌کند.
 
ضد اسپاسم
روغن گل سرخ به طرز معجزه‌آسایی گرفتگی سیستم تنفسی، روده‌ها و سایر اعضای بدن را کاهش می‌دهد. در ضمن برای درمان کشیدگی عضلانی و درد شکم نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 
داروی اشتهاآور
روغن گل رز علاوه بر خواص بالا، اشتهاآور نیز می‌باشد. شکم را روان می‌کند، التهابات جسمی را کاهش می‌دهد و باعث عملکرد بهتر بدن و جلوگیری از ایجاد عفونت در بدن می‌شود.
 
بهبود عملکرد کبد
سلامت کبد باعث بهبود عملکرد آن می‌شود. روغن گل رز، کبد را قوی و سالم نگه می‌دارد و باعث عملکرد صحیح آن می‌شود و از عفونی شدن آن نیز جلوگیری می‌کند.
 
ضدویروس
برای محافظت در برابر ویروس‌ها و یا واکسینه کردن، بهتر است از این روغن استفاده کنید. روغن گل رز از شما در برابر عفونت‌های ویروسی محافظت می‌کند.
سلامت کبد باعث بهبود عملکرد آن می‌شود. روغن گل رز، کبد را قوی و سالم نگه می‌دارد و باعث عملکرد صحیح آن می‌شود و از عفونی شدن آن نیز جلوگیری می‌کند

ضد تب
بیمارانی که دچار تب بالا هستند، با این روغن می‌توانند از شر این وضعیت خلاص شوند. روغن گل رز باعث کاهش التهابات و تب می‌شود.
 
نشاط‌آور
روغن رز باعث افزایش و تقویت حس خود دوستی، اعتماد به نفس، امید و قدرت روحی روانی می‌شود و با افسردگی مقابله می‌کند. افرادی که از افسردگی رنج می‌برند، بهتر است از این روغن استفاده کنند. این روغن به زندگی شما امید می‌دهد. به همین دلیل از آن در رایحه درمانی زیاد استفاده می‌شود تا القا کننده افکار مثبت و احساسات خوشایند باشد.
 
ضد یبوست
در هیچ جای دنیا هیچ دارویی مۆثرتر از روغن گل رز برای رفع یبوست نیست. این روغن بدون آنکه عوارض و خطراتی به دنبال داشته باشد، روی روده‌ها اثر می‌گذارد.
 
آرام‌بخش
روغن گل رز مثل دارویی بسیار قوی اعصاب را آرام می‌کند و باعث افزایش توان برای رویارویی با شوک‌های ناگهانی می‌شود. همچنین اختلالات ناشی از افزایش سن را کاهش می‌دهد.
 
تقویت کننده پوست
روغن گل رز برای اولین بار در قرن دهم تقطیر شد. امروزه نیز به طور عمده عصاره گل رز در این کشور تولید می شود که برای تهیه مقدار کمی از آن به تعداد زیادی برگ گل رز نیاز است.  از روغن رز به صورت غلیظ و مخلوط شده با روغن های دیگری مانند بادام، هسته انگور و... استفاده می شود.
این روغن به صورت موضعی نیز استفاده می شود. استنشاق بخار آن، احساس خوشحالی و امید در فرد به وجود می آورد. تقویت کننده ریشه مو و پوست است. رگ های خونی کوچک را منقبض می کند و برای متوقف کردن جریان خون، روی زخم ها یا بریدگی ها مالیده می شود.

لکه های مربوط به جوش، آکنه و زخم ها را کم رنگ می کند.
کمپرس با آب سرد یا ولرم حاوی روغن گل رز، دردهای مزمن از جمله گرفتگی عضله به علت قاعدگی یا سردرد را تسکین می دهد.
 
سایر خواص
این روغن باعث تولید منظم هورمون‌های بدن می‌شود و آن‌ها را متعادل نگه می‌دارد. از بهترین روغن‌ها برای افزایش درخشندگی پوست و جوانی است. همچنین ایجاد احساس شادی نموده و به درمان سردرد کمک می‌کند و در درمان آسم، کم آبی بدن و برخی عفونت‌های خاص دیگر نیز مۆثر است.

آموزش وپرورش در ایران باستان

ایرانیان از دورترین دوران ها برای آموزش و پرورش اهمیت بسیار قائل می شدند. خرد و دانش و ادب در نزد ایرانیان از پرارزش ترین صفت ها و خصوصیت های یک فرد به شمار می رفت.
آموزش و پرورش در ایران باستان این مفهوم را داشت که یک فرد می بایستی دانش اندوزی نماید و ادب را فراگیرد تا آن که صاحب صفات و کردار نیک گردد و بتواند برای اجتماع عضو مفیدی بشمار رود. این سنت بعدها نیز در دوره های اسلامی گرامی ماند و دستورات قرآن که ضمن آن مقام معلم و دانش گرامی شمرده شده بود، سرمشق مسلمانان و الهام بخش آنان قرار گرفت.

در ایران باستان عوامل اولیه تربیت عبارت بود از طبیعت و وضع جغرافیایی کشور وآرا وعقایدی که اریایی ها با خود آورده وزرتشت آنها را پیراسته و اصلاح کرده بود .وقتی در ایران حکومت مقتدر و متمرکز به وجود آمد دولت نیز از عوامل موثر تربیت گردید.
آموزش و پرورش در ایران باستان

در ایران باستان سه منظور عمده از تربیت طفل داشتند:
1. خدمت به اجتماع وکشور
2. خدمت به خانواده و رفع مسئولیت از پدر و مادر
3. بهبودی حال وبرتری بر دیگران

اولین و ابتدایی ترین محل برای آموزش دانش به طور عام خانه بود و پدر و مادر عهده دار آموزش و پرورش بوده اند ولی به مرور وپا به پای تحولات اجتماعات وتمرکز خانواده ها مکان آموزشی به خانه ی دومی انتقال یافت که می توان آنرا نخستین محل تدریس گروهی یا مکتب خانه به حساب آورد.

با رواج دین زرتشت آتشکده ها برای آموزش مورد استفاده قرارگرفته و مدتها عهده دار این نقش مهم بوده است.البته مدارس ویژه ای برای فنون نظامی مانند مدارس تربیت بدنی با مکانهای سر گشوده و میدانهای وسیع در عهد هخامنشیان وجود داشتند.
اهداف آموزش وپرورش درایران باستان

در ایران باستان منظور عمده ی تربیت این بود که کودک را عضو مفید جامعه بار آورند.این معنا از نیایشی که می کردند استنباط می شود.در یسنا آمده است که (ای اهورامزدابه من فرزندی اعطافرماکه ازعهده ی انجام وظیفه نسبت به خانه ی من ومملکت من برآیدوپادشاه دادگرمرایاری کند.)

منظورازآموزش وپرورش دراین تاریخ طولانی کاملا شبیه نبوده است بلکه تابع اوضاع سیاسی اجتماعی زمان بوده ولی به طورکلی می توان گفت درتمام اعصاراین اهداف درصدراهمیت بوده ند:

1. هدف دینی واخلاقی:ایمان.تزکیه ی نفس.وجدان که تحت تعالیم زرتشت وشعارپندارنیک- کردارنیک -گفتارنیک جامه ی عمل می پوشند.
2. هدف نیرومندی وبهداشتی.جوانمردی .راستی .پاکدلی .پاک تنی وتندرستی.
3. هدف جنگی :نگهداری مرزوبوم.حفظ آرامش ودفاع دربرابر دشمنان
در طی قرون و اعصار متمادی سازمان تعلیم و تربیت یک سان نبوده است و به فراخور زمان امکنه آموزشی اعصار باستان متفاوت بوده اند
4. هدف اقتصادی:تهیه ی نان .رفاه وآسایش مردم.حفظ خانواده وتوسعه ی صنعت وحرفه هایی ازقبیل کشاورزی .آبیاری .دام داری .بازرگانی وپیشه گری.
5. هدف سیاسی:روابط عمومی (امنیت وکشورداری).روابط خارجی (آشتی ودوستی باهمسایگان).
زمان وطول مدت آموزش درایران باستان

برای زمان تحصیل و طول مدت آموزش در ایران باستان  می توان سه مرحله متفاوت قایل شد که به نسبت رشد قوای جسمانی، ذهنی، روحیات و خصایص ملی، اهداف و نیازهای اجتماعی متغیر بوده است .

 مرحله اول، یعنی آموزش خانوادگی که طی آن مهمترین و اساسی ترین شالوده تربیت و آموزش ایجاد می شد و مادر وظیفه سنگینی به عهده داشت.

مرحله دوم، آموزش عمومی بود که از 7 سالگی آغاز و تا 14 و15 سالگی ادامه می یافت.

. مرحله سوم، آموزش اختصاصی بود که با بلوغ و رشد هیجانات در فرد مصادف بود

در این مرحله، استعدادها شناسایی و با توجه به استعداد فرد رشته های تخصصی به او آموزش داده می شد.
سازمان آموزشی ایران باستان

در طی قرون و اعصار متمادی سازمان تعلیم و تربیت یک سان نبوده است و به فراخور زمان امکنه آموزشی اعصار باستان متفاوت بوده اند. لیکن در قسمت اعظم این مدت، خانواده و آتشکده و آموزشگاه درباری به پرورش اطفال و نوجوانان می پرداختند که البته در برخی قرون دبستان و دانشگاه نیز بدان افزوده شده است .

برنامه ی آموزشی در ایران باستان

برنامه ی تعلیم و تربیت در ایران باستان را می توان شامل سه قسمت عمده دانست:

1. پرورش دینی و اخلاقی
2. تربیت بدنی
3. تعلیم خواندن و نوشتن و حساب برای طبقات خاص.

پرورش دینی و اخلاقی: از آن جا که آموزش های اولیه بیشتر جنبه دینی داشت ادیان را می توان نخستین پایگاه آموزش انسانی دانست که در زندگی روزمره نقش آموزش را با قدرت با زندگی فرهنگی مردم می آمیخته است و از آن جا که در اوستا فصل مخصوصی به تربیت کودک ومعلم و روحانی اختصاص یافته بود و در پندنامه بزرگمهر نیز از اهمیت آموزش دینی سخن به میان آمده است و هرکسی را موظف می داند که 3/1 شبانه روز را صرف تربیت دینی نماید، می توان اذعان داشت که در واقع مهم ترین و یا یکی از مهم ترین قسمت های برنامه آموزشی ایران باستان، پرورش دینی و اخلاقی بوده است و این نوع آموزش به واقع رایج ترین و همگانی ترین نوع تعلیم به شمار می رفت که در خانه و آتشکده معمولاً انجام می پذیرفت.

تربیت بدنی و آموزش نظامی: یکی از مهم ترین نوع تعالیم نوجوانان و جوانان را تشکیل می داده است و هدف آن دفاع از سرحدات و لشکرکشی، پرورش روحیه ی سلحشوری و جنگاوری و حفظ وحدت می بود. برای تربیت بدنی سوارکاری، تیراندازی، شکار، چوگان، ژوبین اندازی و شنا را می آموختند.

در ایران باستان منظور عمده ی تربیت این بود که کودک را عضو مفید جامعه بار آورند.این معنا از نیایشی که می کردند استنباط می شود

خواندن و نوشتن و حساب کردن: که معمولاً فقط به عده معدودی آموخته می شد. به مانند فرزندان بزرگان و نجبا و موبدان که معمولاً برای فرمان دهی سپاه وحکم رانی و دادرسی و نگاه داری دفاتر دیوان و حساب و مالیات تربیت می شدند. در واقع می توان اذعان داشت که این مرحله از آموزش فقط ویژه اشراف بوده است. از سوی دگر در این مرحله به تربیت ترجمه کنندگان زبان های ملل مختلف نیز اقدام می شده است. هم چنین مطابق نظر فردوسی، که با منابع تاریخ ایران باستان آشنا بوده است، سخنوری آموختن نیز در این مرحله همواره قسمتی از تربیت شاهزادگان بوده است.
محدودیت های آموزش و پرورش در ایران باستان

علی رغم ویژگی های مثبتی که در روند آموزش و پرورش ایران باستان وجود داشته است متاسفانه این نظام آموزشی از محدودیت ها و یا بهتر است ذکر شود معایبی رنج می برد. بزرگ ترین محدودیت ها و معایب سازمان آموزش ایران باستان را می توان به شکل ذیل دسته بندی نمود:

1. آموزش و پرورش در انحصار طبقه اعیان و اشراف و شاهزادگان بود
2. آموزش یافتگان سعی داشتند دانش و معلومات خویش را از مردم عادی مخفی دارند
3. در آموزش و پرورش القا عقیده و اندیشه حاکم بود که نتیجه اش فرمان برداری مطلق و اطاعت کورکورانه در برابر افراد صاحب قدرت و منصب بود.

مسجد جامع ورامین

مسجد جامع ورامین از جمله مساجد ساخته شده در دوران ایلخانیان در ایران است که بسیاری از ویژگی های شیوه معماری این دوران یعنی آذری را در خود جای داده است.

مسجد مهم‌ترین فضای معماری در سر‌زمین‌های اسلامی است كه علاوه بر كاركرد دینی و مذهبی و معنوی همواره از نقش اجتماعی سیاسی نیز بر‌خوردار بوده است.

اهمیت نقش دینی و اجتماعی مسجد موجب شده است كه معماران و برخی دیگر از هنرمندان در همه دوره‌های تاریخی تلاش خود را در راه خلق فضایی مناسب و شایسته برای نیایش صرف كنند.

تاریخچه مسجد جامع ورامین:

می‌شود گفت مسجد جامع، خلاصه معماری اسلامی است. مسجدهای جامع در تمام دوران طلایی تمدن اسلامی، نشانه‌ای از عظمت و آبادانی یک شهر بوده‌اند.

بهترین معماران و هنرمندان برای ساختن آن‌ها جمع می‌شده‌اند و سنگ تمام می‌گذاشته‌اند. از طرفی مراکز مهم شهر مثل بازار و ساختمان‌های حکومتی در اطرافِ مسجد جامعِ هر شهر تشکیل می‌شد و نبض شهر در اطراف آن تندتر می‌زد.

مسجد جامعِ ورامین یکی از مساجد جامع شاخص ایران است. پس از چندین قرن، هنوز می‌شود اوج هنر معماری ایلخانی را در این مسجد دید. وقتی پا به آن می‌گذاری، کافی است چشمت را باز کنی و با سکوت سنگین آن‌جا کنار بیایی تا از لابه‌لای خرابی‌ها، سیر و سلوکی را آغاز کنی. دیدن کاشی‌کاری‌ها و عبور از ورودی‌ها، ایوان‌ها، حیاط و… تجربه‌ای برایت به جا می‌گذارند که شاید چند سال بعد، تکرار نشدنی باشد.

مسجد جامع ورامین یک بنای چهار ایوانی است. ضلع شمالی که ورودی مسجد است از طریق ایوان‌های شرقی و غربی به ضلع جنوبی که نمازخانه در آن قرار گرفته، می‌رسد. ضلع شرقی هم نقش ورودی – خروجیِ فرعی را داشته. امروز اطراف مسجد خالی است و معلوم نیست در گذشته، معماری اطراف آن چگونه بوده است.

بنای مسجد جامع ورامین در زمان سلطنت سلطان محمد‌ خدا‌بنده آغاز می‌شود.

ساخت مسجد در سال726 تمام شده. در آن سال الجایتو زنده نبود. دوران، دورانِ حکومت ایلخانی دیگر، به نام ابوسعید بهادر بود. اگرچه این ابوسعید بهادرخان از جوانانِ نیک روزگار نبود، اما به هرحال در کتیبة مسجد نام او را ثبت کردند. البته آن کتیبه حالا دیگر وجود ندارد.

بنای مسجد جامع ورامین در زمان سلطنت سلطان محمد‌ خدا‌بنده آغاز می‌شود ساخت مسجد در سال726 تمام شده. در آن سال الجایتو زنده نبود. دوران، دورانِ حکومت ایلخانی دیگر، به نام ابوسعید بهادر بود. اگرچه این ابوسعید بهادرخان از جوانانِ نیک روزگار نبود، اما به هرحال در کتیبة مسجد نام او را ثبت کردند. البته آن کتیبه حالا دیگر وجود ندارد.

مدخل مسجد دروازه‌ای ورودی است كه تشكیل ایوان را می‌دهد كه سرتاسر ضلع شمالی مسجد است و صحن مسجد حیاطی مستطیل شكل است وسط آن حوضی است كه شبیه حوض‌های وسط قلعه‌های مسكونی و رباط‌‌ها است.

ایوان شبستان بلند و زیبای مسجد جامع دارای كتیبه‌هایی ارزشمند است كتیبه‌های سوره جمعه در متن و در حاشیه كتیبه‌های كوفی آن از نمونه‌های خوب كتیبه‌های گچبری این عصر است. انواع طرح‌های اسلیمی و خط‌های عربی، كوفی و فارسی را دارا است.

این مسجد دارای چند كتیبه جالب است اولین كتیبه در سر در صحن مسجد واقع شده است. این كتیبه كاشیكاری بوده. كتیبه سر در حرم یا شبستان اصلی مسجد «یا ایها الذین امنو اذا نودی..» كتیبه بالای محراب و دور تا دور حرم «یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض..» كتیبه‌های بالای سر در ورودی از حرم به شبستان‌های شرقی و غربی ...

اما كاشیكاری مسجد در قسمت‌های زیر دیده می‌شود.

در قسمت سر در اصل مسجد، در زیر قوس اصلی سر در مسجد، همچنین دو ستون تزیینی كه از دو طرف قوس تا بالا و راس آن ادامه پیدا كرده و در سر در حرم نیز زیر قوس نیم گنبد كاشیكاری از پایه قوس تا راس آن از دو طرف به طور كامل و همانند سردر اصلی مسجد وجود دارد.
مسجد جامع ورامین

بالای محراب، تا گوشوارها هیچ كاشیكاری وجود ندارد. در قسمت پایین حرم در كتیبه 3 در ورودی به شبستان‌های شرقی و غربی كه قبلا در مورد آنها صحبت كردیم نیز كاشیكاری زیبایی خودنمایی می‌كند.

شگرف‌ترین گچبری‌های این مسجد در بالا و اطراف محراب مسجد وجود دارد. این گچبری‌ها با نقش‌های اسلیمی گل و بوته به شكل برجسته و كاملا زیبایی ایجاد شده‌اند پیچیدگی این طرح‌ها به قدری است كه انسان به راحتی نمی‌تواند باور كند كه قدرت دست یك هنرمند خالق آن بوده است.

در حال حاضر به دور ساختمان دیواری كشیده شده كه نقش حفاظ را به عهده دارد البته در گذشته این حصار وجود نداشته است. پس از گذشتن از این در دو راه برای ورود به صحن مسجد وجود دارد. یكی از ایوان شمالی و یا همان سردر ایوان شمالی مسجد كه طی دهلیزی به صحن می‌رسد. دیگر از طریق ایوان شرقی كه در وسط این ضلع دارای دری رو به همان سمت (مشرق) است. صحن مربع شكل مسجد مانند یك فضای تقسیم عمل می‌كند به طوری كه فردی كه وارد صحن می‌شود پس از وضو ساختن در حوض وسط صحن می‌تواند محل نشستن خود را در هر یك از چهار ایوان انتخاب كند. محور طولی مسجد جامع ورامین منطبق بر عكس مسیر خیابانی به همین نام است كه به میدان قدیمی شهر منتهی می‌شود. در كنار این میدان كه همگان قدمت آن را تصدیق می‌كنند برج علاالدوله با قدمت هشتصد ساله خودنمایی می‌كند. در انتهای خیابان، نگاه ما به سردر و گنبد مسجد گره می‌خورد و ابهت مسجد حواس انسان را معطوف به خود می‌سازد . اینكه این مسجد دقیقا در محور طولی این معبر واقع شده مسلما اتفاقی نبوده است. به دلیل اینكه ورامین بر یك دشت هموار واقع است در گذشته كه ارتفاع ساختمان‌ها خیلی كمتر بوده گنبد مسجد جامع راهنمای خوبی برای مسافرانی بود كه به سوی این شهر می‌آمدند.

در قسمت سر در اصل مسجد، در زیر قوس اصلی سر در مسجد، همچنین دو ستون تزیینی كه از دو طرف قوس تا بالا و راس آن ادامه پیدا كرده و در سر در حرم نیز زیر قوس نیم گنبد كاشیكاری از پایه قوس تا راس آن از دو طرف به طور كامل و همانند سردر اصلی مسجد وجود دارد.

ایوان‌های شرقی و غربی دارای پنجره‌هایی هستند و باز آنچنان كه در شرح جغرافیای ورامین آوردیم بادهای این ناحیه از شرق به غرب و یا عكس آن می‌وزند. با توجه به اینكه سرعت وزش این بادها، جز در مواردی خاص از حالتی متوسط و نسیم گونه بیشتر نمی‌شود این پنجره‌ها عمود بر جهت وزش باد ایجاد شده اند. ابعاد مناسب این پنجره‌ها و طاق‌های بلند ایوان باعث می‌شود هوا به راحتی از بیرون توسط پنجره‌ها به داخل هدایت شده و پس از تماس باكف ایوان كه فرشی از آجر است و در سایه خنك ایوان قرار گرفته،‌ گرمای خود به كف داده و خنك می‌شود و در فضای مسجد شروع به گردش می‌كند. این عمل از داخل صحن مربع شكل مسجد نیز تكرار می‌شود و تمامی ایوان‌ها دارای هوای خنك و تازه هستند.

به طور كلی به این دلیل كه مساجد جامع تنها در روز مورد استفاده بوده اند، آن هم در روشنترین زمان روز، بیشترین استفاده از نور طبیعی در آنها به كار رفته شده است. در ایوان‌های شرقی و غربی پنجره‌هایی وجود دارد. 11 پنجره در ایوان غربی و 10 پنجره در ایوان شرقی مسجد تعبیه شده است.
مسجد جامع ورامین

از جمله مصالح به كار رفته در ساختمان مسجد جامع ورامین، آجر و ملات و ساروج است:

آجر: آجر از مصالح با ارزش دوره مغول و تیموری بوده است. این نوع آجرها از گل رس معمولی تهیه می‌شده‌اند و نكته حایز اهمیت استفاده از مصالح محلی در این دوره و در مسجد جامع ورامین است. ابعاد این آجرها cm5/4 در 22 در 22 است.

ملات ساروج: ساروج ملاتی است كندگیر و تشكیل شده از 10 پیمانه گرد آهك شكفته + هفت پیمانه خاكستر الكی + یك پیمانه خاك رس + یك پیمانه ماسه بادی + سه تا پنج كیلوگرم لویی (در هر مترمكعب ملات ساروج) + آب.

با ورز دادن و كوبیدن مخلوط ساخته می‌شد. مخلوط كردن لویی(گل جگن) برای آن بود كه ملات پس از به مصرف رسیدن، هنگام گرفتن جمع نشود و نتركد.

در مناطق مختلف بعضی از مواد كه نقش تقویت كننده را ایفا می‌كنند با توجه به دسترسی آن، به آن ملات اضافه و بعضی از مواد كمیاب از آن حذف می‌شده است. در ملات ساروج مسجد جامع از وجود شیره انگور و تخم پرندگان صحبت به میان آمده است. حال آنكه در قرن هشتم، ورامین دارای باغ‌های انگور فراوان بوده كه این محصول را به راحتی در اختیار معماری قرار داده است. همچنین تهیه هزاران تخم پرنده از پرندگان مهاجری كه در اطراف كویر سیاه كوه و مسیر رودخانه شور نجف آباد و دیر كویر تا قصر بهرام وجود داشته اند، كار مشكلی نبوده است.

سیر هنر گچبری ایران

شاید نخستین نمونه های استفاده از گچ را بتوان در تمدن عیلامی یافت اما استفاده از مصالح گچ به عنوان موادی جهت تزیین از دوران اشکانی در هنر ایرانی نمود پیدا کرد.
سفیدکاری با گچ که در دوره اشکانیان تکامل یافت نخست پوشش دیواره های خشتی بود به منظور آنکه این دیوارها را از آسیب رطوبت محفوظ بدارد. اما در همان حال خاصیت تزیینی نیز داشت، زیرا از زشتی دیوارهای گلی می کاست و خاصه در زینت دیوارهای آجری و سنگی معمول در دوران بعد یعنی دوره ساسانی نیز بسیار موثر و مفید بود. از دلایل دیگر رواج گچکاری در هنرهای وابسته به معماری ایرانی آن بود که گچ کاری ارزان و کار با آن بسیار ساده بود و ار طرفی در مصرف وقت، انرژی و هزینه نیز صرفه جویی می شد به همین دلیل در دورانی که معماری ایرانی شیوه پارتی را دنبال می کرد ( یعنی دوران اشکانی و ساسانی) استفاده از تزئینات گچ بری در داخل و خارج بناها بسیار رواج یافت و این سنت بر خلاف سنت دوران پیشین و شیوه پارسی( شیوه معماری دوران ماد و هخامنشی) بود که از حجاری و نقش برجسته و یا آجر لعابدار برای تزیین بنا استفاده می کردند.

طرح های ظریف و سایه روشن های دقیق بوجود آمده در هنر گچ کاری بسیار مورد توجه ایرانیان قرار گرفت به طوری که بعد از گرویدن به اسلام نیز در دوران سلجوقی( شیوه رازی) و ایلخانی و تیموری( شیوه آذری) نیز استفاده از هنر گچ کاری همچنان از سر گرفته شد و به عنوان نمونه محراب الجایتو در مسجد جامع اصفهان ، اوج گچ بری دوران ایران اسلامی لقب گرفته است.

به عقیده پرفسور پوپ: ایرانیان سبک و فنون گچبری را به چنان ظرافت و تنوعی رساندند که هیچ ملت دیگری در استعمال این ماده با ایشان برابری نمی کند.
سیر هنر گچبری ایران

تنها ایرانیان بودند که گچبری را به پایه یکی از هنرهای زیبا رساندند و گچبری مشبک را به شکل ساده آن افزودند. شاید مشهورترین نمونه گچبری مشبک را بتوان در طبقه ششم عالی قاپو واقع در میدان نقش جهان یافت. همان که تالار نوازندگان نام گرفته و هنرمند ایرانی توانسته با بکار گیری صحیح و دقیق و ظریف گچبری مشبک ، نوعی اتاق آکوستیک برای موسیقی ایجاد کند.

در همان دوران قبل اسلام نیز هنر گچبری دارای زیبایی افسون کننده ای بوده است . طرح های گوناگون و پیچیده ای که اغلب به رنگهای متنوع درخشانی آراسته می شد در آن زمان ها در چشم بیننده منظره باشکوهی بود. البته ویرانه های از هم گسیخته که از کاخ های گچبری شده دوره ساسانی و اوایل دوران اسلامی به جای مانده است، آن جلال و شکوه اصلی را نمی تواند نشان دهد.

در دوران بعدی یعنی دوران ساسانی هرچند تاثیرات هنر یونانی ، رومی و بیزانسی شدت یافت و به تبع آن باید دیدگاه های واقع گرا افزایش می یافت ، اما این واقع گرایی تنها در موضوعات هنری نمود یافت نه در شکل اجرای آثار. توضیح آنکه در هنر ساسانی اعم از گچبری و نقش برجسته ، موضوع ممکن است واقعیت تاریخی و ثبت یک رویداد مهم باشد اما در پرداخت تناسبات و تزئینات هم چنان دیدگا های نمادگرا حفظ شده اند.

تجربه هایی که از تزیین ظرف های سفالی حاصل شده بود به استادان گچبری بسیار کمک کرد. این ظرف ها فایده عملی داشت و برای سرد کردن آب در تابستان به کار می رفت، ولی ضمنا تجملی نیز بود و خانواده های ثروتمند روی آن ها را به انواع طرح ها از کنده کاری و نقش برجسته می آراستند. طراحان از تجربه ای که در تکامل این هنر ، یعنی تزیین با ماده ساده واحد، آموخته بودند برای پیش رفت گچبری در معماری استفاده کردند.
سیر هنر گچبری ایران

بیشتر نقوش بکار رفته در هنر گچبری جنبه تزیینی و کاملا تجریدی دارد و حالت واقگرایی در آنها به ندرت به چشم می خورد. در گچبری های دوران ساسانی نقوش حیوانی که به روش خاص، دقیق و اعجاب برانگیزی دارای نمودهایی از خلاصه نگاری است ، می توان اشکال گراز، طاووس و غزال را مشاهده کرد و به همارت استاد گچبر پی برد و از طفی رد پای هنر سنگ تراشی و تجربیات حاصله از آن را نیز در این نقوش مشاهده کرد.

استفاده از مجسمه انسانی به صورت گچبری در هنر پیش از اسلام خاصه در دوران اشکانی قابل مشاهده است. در دوران اشکانی از مسمه سر انسان در تزیینات معماری استفاده می شد که بیشترین آنها را می توان در قصرهای سنگی واقع در هترا دید که از این نقش در تزیینات طاقها استفاده شده است و طرز به کار بردن آنها در ادوار بعد ، در سبک معماری رومیایی و گوتی فرانسه، مورد تقلید قرار گرفت. این اشکال در ابتدا فقط تمثیلی بود. نیم تنه هایی در منطقه کیش بدست آمده ( شهری در بین النهرین) که تاج هایی به سر دارند که از آن می توان مقام سلطنتی آنها را معلوم ساخت. اما در همین نقوش نیز هیچ گونه عنصر شبیه سازی در چهره بکار نرفته و مهم شناخته نشده است. شاه در اینجا تنها مظهر قدرت، شخصیت و مجری وظایف مقدس است و شخص معینی نیست.
سیر هنر گچبری ایران

در دوران بعدی یعنی دوران ساسانی هرچند تاثیرات هنر یونانی ، رومی و بیزانسی شدت یافت و به تبع آن باید دیدگاه های واقع گرا افزایش می یافت ، اما این واقع گرایی تنها در موضوعات هنری نمود یافت نه در شکل اجرای آثار. توضیح آنکه در هنر ساسانی اعم از گچبری و نقش برجسته ، موضوع ممکن است واقعیت تاریخی و ثبت یک رویداد مهم باشد اما در پرداخت تناسبات و تزئینات هم چنان دیدگا های نمادگرا حفظ شده اند.

متاسفانه به دلیل منع هنر پیکره سازی در دوران اسلامی اگرچه هنر گچبری نابود نشد اما بسیار تضعیف شد و از ترقی بازماند. بسیاری از آثار گچبری دوران ساسانی شکسته و خورد شد و از نظر هنر پیکره تراشی و پیکره سازی پست و زشت جلوه نمود.
سیر هنر گچبری ایران

تنها چیزی که از هنر گچبری زنده ماند را می توان در درون کاخها جست. هنر گچبری به صورت لاینقطع در تزیینات کاخ های ایرانی از دوران ساسانی تا دوران معاصر پی گرفته شد . ردیف طاقچه های گود ، مانند آنچه در قصرهای خلفا در سامره دیده می شود، و نقوش گچبری دیوارها، مانند آنچه روس ها در قصرهای سلجوقی ترمذ یافته اند، یا در حفاری هایی که از طرف موزه متروپلیتن در نیشابور به عمل آمده همه نشان از تزئیناتی تجریدی و ساده ام نشانه کمال و زیبایی هنر در این ادوار دارد.

هنر گچبری دوران اسلامی توانست راه خود را با تکیه بر نقوش انتزاعی و هندسی در هنر اسلامی نیز باز کند به طوری که نمونه های بی نظیر هنر گچبری اسلامی را می توان در مساجد خاصه درمحراب ها به خوبی مشاهده کرد. به عنوان نمونه محراب مسجد بزرگ شیراز، مسجد جامع بسطام و مسجد میدان ساوه نمونه هایی از عالی ترین هنر گچبری اسلامی را در خود جای داده اند.

مناره و مسجد برسیان

مناره برسیان در روستای برسیان بر ساحل شمالی زاینده رود و در شرق اصفهان قرار گرفته، یکی از قدیمی ترین مناره های ایران است که در میان مناره های اصفهان كه دارای تاریخ هستند سومین مناره قدیمی به حساب می آید. تاریخ ساخت مناره سال 491 ه.ق می باشد.
این مناره ی ستونی مدور، بدون سکو یا پایه بوده با آجر و ملات گچ ساخته شده است. قطر مناره در سطح زمین 75/5 متر و ارتفاع آن 55/34 متر است و پلكان مارپیچ مناره از داخل مسجدی شروع می شود كه بعدها ساخته شده است.

مناره برسیان فاقد كاشیكاری است و تزئینات آجری آن که نقوشی به شكل لوزی نزدیک به مربع هستند به هزارباف معروف است.
مناره و مسجد برسیان

بسیاری از کارشناسان این مناره را از بهترین نمونه های صنعت آجر چینی دوران سلجوقی در قرن پنجم می دانند.

مسجد جامع برسیان و مناره زیبای آن در روستای برسیان در شرق اصفهان یک نمونه کامل و زیبا از معماری عصر سلجوقی است. محراب آن انصافا کم ازمحراب مشهور الجایتو در مسجد جامع اصفهان نیست. گچبری ها و کنده کاریهای روی آجر و ظرافت آنها غوغایی است. مگر می شود جز ایمان خلوص و ذوق سرشار، خالق این همه عظمت باشد؟ در کنار این مسجد مناره ای است به ارتفاع حدود 36 متر، که این مناره دومین و یا چهارمین مناره ای است که در ایران بنا شده است. تاریخ ساخت این مناره، سال 491 هجری قمری است، یعنی چیزی نزدیک به هزار سال پیش این مناره ساخته شده است.

امروز پاره ای از کشورها به دنبال دست و پا کردن آثار تاریخی هستند، آثاری که تاریخ و قدمت آنها به زحمت به قرن می رسد. در این صورت جا دارد وقتی این تاریخهای کهن را بر سر در مسجد و کتیبه ها می بینیم، قدری سر در جیب تفکر فرو بریم که ما برای حفظ این همه افتخار چه کرده ایم و چه می کنیم ؟

در مقابل درب ورودی مسجد تابلویی رنگ و رو رفته و پوسیده توسط میراث فرهنگی نصب شده است که باز تشکر دارد، چرا که بناهای دیگری که به آن اشاره خواهیم کرد حتی این تابلو را ندارد. در کنار این مسجد و درست دیوار به دیوار آن، ساختمان رباط نادری است که آن هم به حال خود رها شده است. قسمتهایی از مسجد به طور جزئی توسط میراث مرمت شده است، اما تردیدی نیست که اگر قرار باشد این بنا احیا شود، نیاز به یک امکان مالی قوی و مدیریتی آگاه و دلسوز دارد.

پدر باستان شناسی ایران

یکی از سرسخت‌ترین مدافعان منظم‌کردن فعالیت‌های مربوط به باستان‌شناسی
دکتر عزت الله نگهبان که به او لقب پدر باستانشناسی ایران را داده اند، عمر خود را صرف دستیابی به گنجینه عظیم فرهنگ اکن ایرانی و معرفی آن به جهان نمود.
دکتر عزت الله نگهبان باستان شناس و استاد باستان شناسی در دانشگاه تهران بود. برخی او را پدر باستان شناسی ایران نامیده اند. او روزگار درازی را در ایران به تربیت دانشجو، کشف حوزه های جدید فعالیت های باستان شناسی، نجات بخشی محوطه های تاریخی و کوششی خستگی ناپذیر برای ارتقای این حرفه اختصاص داده است. سال ها با قاچاقچیان اشیای عتیقه و حفاران غیرمجاز جنگید. "عزت الله نگهبان" که به شهادت بسیاری از همکارانش تحولی شگرف در پیشرفت رشته باستان شناسی ایران به وجود آورد، در سال 1305 خورشیدی در اهواز به دنیا آمد.

تحصیلات خود را در دبستان جمشید جم و دبیرستان فیروز بهرام و مدرسه فنی آلمانی در تهران به پایان برد.

او در سال 1328 در رشته باستان‌شناسی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. در سال 1329، وارد مؤسسه شرق‌شناسیدانشگاه شیکاگو شد و در مدت چهارسال مدرک فوق لیسانس این دانشکده را از آن خود کرد. طی این سال‌ها با راهنمایی رونالد مک‌کان به بررسی سیر سفال نخودی‌رنگ در منطقه خوزستان پرداخت و اطلاعات بسیاری در این زمینه جمع‌آوری کرد که حاصل آن را در نهایت در رساله خود تدوین کرد.

مهم‌ترین سهم دکتر نگهبان در پیشبرد باستان‌شناسی ایران، ایجاد کارگاه دایمی در دشت قزوین برای فعالیت‌هایباستان‌شناختی دانشگاه تهران و تربیت دانشجو در این کارگاه است. او با پشتکار فراوان و روحیه خستگی‌ناپذیر، موفق به کسب مجوز و بودجه لازم برای تعمیر کاروانسرای مخروبه محمدآباد خره شد. این مکان منحصر به فرد به کانونی برای پژوهش‌های مستمر و درازمدت باستان‌شناختی دانشگاه تهران تبدیل شد که در آن دانشجویان با شرکت در انواع فعالیت‌های میدانی برای پیشبرد اهداف باستان‌شناسی در ایران تربیت می‌شدند.

دکتر نگهبان، یکی از سرسخت‌ترین مدافعان منظم‌کردن فعالیت‌های مربوط به باستان‌شناسی بوده‌است. نگهبان در پنجمین کنگره بین‌المللی باستان‌شناسی و هنر ایران در سال 1347، مقاله‌ای ارائه داد و در آن ماده‌ای پیشنهاد کرد که بر اساس آن خرید و فروش اشیای باستانی به صورت غیرمجاز و از طریق قاچاق ممنوع اعلام شود و کنگره را ملزم به صدور قانونی در این زمینه کرد. وی با ارائه این مقاله، نقش اساسی در تصویب قطعنامه محکوم‌کردن قاچاق و فروش اشیای عتیقه داشت.

عزت الله نگهبان، بیشترین میزان طلا را در حفاری‌های باستان‌شناسی ایران بدست آورده‌است و کاوش‌های وی در قالب مقاله، گزارش و کتاب، همواره مورد توجه باستان‌شناسان بوده‌است.

فعالیت‌های باستان‌شناسی دکتر نگهبان باعث شده‌است تا به وی لقب پدر باستان‌شناسی ایران داده شود.

جوانه زدن عشق به باستان شناسی در دل کودک مدرسه جمشید جم حکایت شیرینی دارد: " برنامه دوره مهندسی از این قرار بود که ابتدا شش سال در دوره دبیرستان و سپس سه سال در دوره دانشکده تحصیل کرده و با گذراندن این دوره ها، شاگردان دیپلم درجه مهندسی دریافت می کردند. با شوق و علاقه فراوان، سال اول دبیرستان را گذراندم. متاسفانه در تابستان همین سال از طرف وزارت معارف اعلام شد که مدارس خارجی در تهران بر اساس تصمیم دولت بسته خواهد شد و شاگردان این مدرسه مکلف هستند برای ادامه تحصیل در مدارس ملی و دولتی که بر اساس برنامه وزارت فرهنگ تدریس می کنند نام نویسی کنند.

در این وقت چون در مدرسه صنعتی برنامه مهندسی مانند گذشته وجود نداشت، تصمیم گرفتم برای ادامه تحصیلات خود در دبیرستان فیروز بهرام به تحصیل بپردازم. مدرسه آلمانی در خیابان قوام السلطنه و در مقابل کتابخانه ملی و موزه ایران باستان در محل هنر سرای فعلی قرار داشت. ساختمان جدیدالاحداث موزه ایران باستان و کتابخانه ملی در تهران آن زمان بسیار جلب توجه می کرد. در ضمن تحصیل در مدرسه آلمانی هرگاه که فرصتی پیش می آمد برای دیدن موزه ایران باستان می رفتم. در آن زمان کار ساختمان موزه به اتمام رسیده بود و در سالن های موزه، کارکنان اغلب به تنظیم قفسه ها می پرداختند. به خصوص ظهرها که مدرسه برای مدت دو ساعت تعطیل بود بیشتر اوقات به دیدن موزه می رفتم. این دیدارهای مکرر از موزه ایران باستان به ویژه در آن هنگام که توام با تکمیل و تنظیم نمایشگاه و قفسه ها بود به تدریج مرا سخت به آثارباستانی و تاریخ گذشته ایران که در آن هنگام موضوع روز بود علاقه مند کرد. پس از آن که در دبیرستان فیروز بهرام به ادامه تحصیل پرداختم با وجودی که امکان نداشت مانند گذشته گاه و بی گاه از موزه دیدن کنم ولی چون فاصله دبیرستان تا موزه چندان زیاد نبود باز هم، هر چند وقت یک بار برای دیدن موزه می رفتم. در سال های آخر دبیرستان تحت تاثیر احساسات ملی و میهنی نسبت به روشن کردن گذشته پر افتخار ایران و تاریخ درخشان آن فعالیت های دامنه داری در کشور در جریان بود و دانش های وابسته و مربوط به ایران شناسی و فرهنگ و تمدن باستانی ایران بسیار مورد توجه قرار گرفت. نگارنده نیز با سابقه و علاقه ای که در ضمن دیدارهای مکرر از موزه ایران باستان نسبت به آثار گذشته داشتم پس از اخذ دیپلم دبیرستان تصمیم گرفتم در رشته باستان شناسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برای ادامه تحصیل نام نویسی کنم."

عزت الله نگهبان، بیشترین میزان طلا را در حفاری‌های باستان‌شناسی ایران بدست ورده‌است و کاوش‌های وی در قالب مقاله، گزارش و کتاب، همواره مورد توجه باستان‌شناسان بوده‌است.فعالیت‌های باستان‌شناسی دکتر نگهبان باعث شده‌است تا به وی لقب پدرباستان‌شناسی ایران داده شود.

"دکتر عزت الله نگهبان" در 1336 موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران را بنیاد گذاشت و تا 1356 عهده دار ریاست آن بود. در 1354 به ریاست دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران منصوب شد و تا سال بازنشستگی خود در 1357 در این سمت باقی ماند.

در کتاب"مروری بر پنجاه سال باستان شناسی ایران" به قلم خود او نیز آمده است: "برای نگارنده جای بسی تعجب و تاسف بود که بعضی از این دلالان آثار عتیقه مانند ایوب رب النوع و یا آقای کهن پس از چند بار مراجعه به دفتر کار من به روشنی و صراحت درباره ارتباط و دوستی و شرکت خود با بعضی افراد ذی نفوذ مملکتی و خاندان سلطنتی مانند برادر، خواهر یا خواهرزاده شاه مثل شهرام صحبت می کردند. احتمالا نظرشان این بود که اهمیت و موقعیت مهم خود را به رخ بکشند و نگارنده را تحت تاثیر قرار داده و یا احتمالا تهدید کنند. آگاهی از این اطلاعات که در واقع فساد ریشه دار را در اجتماع ایران روشن می کرد برای من بسیار موجب تاسف بود."

عزت الله نگهبان در تاریخ 16 بهمن 1387 پس از مدت ها بیماری در آمریکا درگذشت.

زیورآلات در ایران باستان

زیورآلات ایران باستان امروز در نقاط بسیاری از دنیا چشم بینندگان را خیره می کند اما شما چقدر از تاریخچه آنها خبر دارید.

آثار هنری بسیار ارزشمند و گرانبهائی كه امروزه موزه های معتبر داخلی و خارجی و مجموعه های خصوصی كلكسیونر های معروف دنیا را در سراسر جهان زینت بخشیده است، بیان گر این حقیقت می باشد كه طلاسازان و جواهرسازان ایرانی در ادوار مختلف تاریخی چه پیش از اسلام و چه بعد از آن در ساختن اشیاء تزئینی و زیور آلات گرانبها، از مهارت خارق العاده ای برخوردار بوده اند و امروزه هر بیننده ای كه آنها را در موزه های معروف بین المللی مشاهده می نماید، خلاقیت و توانمندی حیرت برانگیز سازندگان ایرانی این اشیاء را تحسین می كند. مجسمه مشهور بز بال دار، جام طلای افسانه زندگی، جام طلای مارلیك و ده ها اثر تاریخی دیگر اصیل ترین اسناد تاریخ فرهنگی و هنری صنعت گران ایرانی در گذرگاه زمان و كارنامه درخشان پیشینیان ما به شمار می روند.

انسان کهن در ابتدا برای زینت و آراستگی خود از نشانه هایی كه از طبیعت الگو برداری كرده بود كمك می گرفت. اعتقاد بر این است كه در ابتدا مردان خود را می آراستند و با رنگ كردن بدن و یا مجروح كردن خود به شكل های متفاوت جلب توجه می كردند. مجروح كردن بدن در مردان برای تزیین یك امر عادی بوده و گاهی میزان جراحت ها باعث مرگ می شده است. شكافتن پوست و رنگ كردن آن، خالكوبی و... هنوز هم در بین مردان رایج تر از زنان است.

با پیدایش زیورهای فلزی و به كارگیری طلا، نقره و سنگ های قیمتی، این زیورها بیشتر در ساخت گردنبندها و تاج های سلطنتی، دستبند ها، ادوات جنگی پادشاهان، لباس ها و نیم تاج های زنانه برای بزرگان مورد استفاده قرار گرفت

لباس در ابتدا برای تزیین استفاده می شد، به جای نقوشی كه برای یك عمر بر بدن نقش بسته بود با استفاده از تن پوش های رنگی، تنوع پیدا كرده و شكل های متفاوتی به آن می دادند.

در بین آراستنی ها هر چه اهمیت پیدا می كرد شكلی به آن داده شده و در قسمت های مختلف بدن مورد استفاده قرار می گرفت. از استخوان حیواناتی كه صید می شدند و تأمین كننده غذا بودند تا گیاهان و سنگ ها و... در تزیین بدن استفاده می شد.

تحقیقات باستان شناسی حاكی از آن است كه نخستین زیورهای مورد استفاده بشر دندان ها و پنجه های حیواناتی بوده كه صید می كرده است. این قطعه های كشف شده با یك رشته لیف طبیعی به هم متصل می شدند و تشكیل مجموعه ای بدیع را می دادند كه بسیار زیبا جلوه می كردند.

قدیمی ترین زیورآلاتی كه توسط انسان مورد استفاده قرار می گرفته صدفهایی است كه به صورت مصنوعی در آنها سوراخ هایی ایجاد شده است و در غارواقع در شرق مراكش یافت شده است. تاریخ دقیق این صدف ها هنوز مشخص نیست؛ اما به گفته باستان شناسان این صدف های سوراخ شده احتمالا مربوط به 110 هزار سال قبل است.

پیش از این قدیمی ترین زیورآلات انسان كه به دست آمده بود 82 هزار سال قدمت داشته است. این در حالی است كه قدیمی ترین زیورآلاتی كه تاریخ دقیق آنها تعیین شده است مربوط به 41 صدف سوراخ شده با قدمت 72 هزار سال هستند.

هزاران سال زندگی با سنگ و شكل دادن قطعات سنگی به انسان آموخته بود مقاومت سنگها متفاوت است. شاید سرسختی در انواع سنگ ها بیشتر توجه انسان را به خود جلب می كرد و به دلیل این نگرش انسان به طبیعت، همراه داشتن این قطعات سرسخت را یاوری برای مقاومت خود در برابر ناملایمات طبیعت می دانست. با شناخت تفاوت در مقاومت و پایداری و حرارت دادن این قطعات فلزات كشف شدند و در این میان شناخت فلزات كمك بزرگی برای تغییر رویه زندگی بشر داشت.

با پیدایش زیورهای فلزی و به كارگیری طلا، نقره و سنگ های قیمتی، این زیورها بیشتر در ساخت گردنبندها و تاج های سلطنتی، دستبند ها، ادوات جنگی پادشاهان، لباس ها و نیم تاج های زنانه برای بزرگان مورد استفاده قرار گرفت.

فرهنگ و تمدن ماد را می توان پیشگام سبك های هنری دانست، با تشكیل امپراطوری هخامنشی، روند نزدیكی فرهنگ ها و تمدن های شرق باستان به نقطه عطف خود رسید

همانند روزگار معاصر طلا، جواهرات و زیورآلات مختلف در روزگاران گذشته بیشتر به منظور كسب حیثیت و اعتبار اجتماعی، ارضای نیازهای روحی و غریزی، تزیین اندام های مختلف بدن و انجام مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته است.

از بررسی نقاشی هایی كه قدمت آنها به ده ها هزار سال قبل می رسد و انسان های نخستین بر روی دیوارهای غارها ترسیم كرده اند معلوم می شود كه آنها زیورآلات را به كار می برده اند، زیرا در این نقاشی ها افراد با اشیائی مانند گردنبند و دستبند آراسته شده اند.

در ایران باستان لباس یک ایرانی متشخص، مزیّن به گردن بند و بازوبند بوده و فرد، دشنه ای نیز در زیر لباس به همراه داشته است. مردها گردن بندی برگردن داشتند که عموماً از جنس فلز بوده است. دست بندهایی نیز استفاده می شد، مثلاً با نقش دو شیر در حال بلعیدن دو قوچ، یا دو پرنده شکاری اما ساخت زیورآلات در ایران از دوره مادها و از هزاره دوم پیش از میلاد مرسوم و متداول بوده است.
زیور آلات در ایران باستان

جام طلای مارلیك

فرهنگ و تمدن ماد را می توان پیشگام سبك های هنری دانست، با تشكیل امپراطوری هخامنشی، روند نزدیكی فرهنگ ها و تمدن های شرق باستان به نقطه عطف خود رسید. هنر فلزكاری ماد و هخامنشی، به دلیل پیوستگی فرهنگی، به صورت دقیق قابل تفكیك نیست. شكوفایی و توسعه اقتصادی، سیاسی به خصوص در دوران هخامنشی، به خلق آثار بسیار با ارزش هنری در تمامی زمینه ها به خصوص در فلزكاری انجامید كه نمونه های شاخص آن، از تخت جمشید، پاسارگاد، شوش و همدان، به دست آمده است.
دستبند طلای هخامنشی

همچنین باید اشاره كرد كه در دوره هخامنشیان برای اولین بار در جهان سكه طلا توسط داریوش كبیر در ایران ضرب گردید كه به آن داریك گفته می شود. تا آن دوره در دنیای آن روز هنوز سكه های طلا ضرب نشده بود. سكه های رایج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داریوش در كشورهای دیگر هم سكه ی طلا ضرب شده است.
زیور آلات در ایران باستان

سكه هخامنشی داریك

در عصر ساسانیان نیز مصرف طلا در ایران فراوان بود. براساس نوشته های مورخین سرشناسی نظیر ویل دورانت، گیرشمن، شاردن و دیگران، در ادوار مختلف تاریخی فعالیت های تولیدی وبازرگانی مصنوعات طلا و جواهر و سنگ ها و مواد طبیعی قیمتی رونق فراوانی داشته است و طبقه اشراف و ثروت مندان جامعه عموما از وسایل و اشیاء زینتی گرانبهائی كه از طلا وجواهرات ساخته شده بود استفاده می كردند. از شكوه و عظمت دست ساخته های هنری ایرانیان در روزگاران هخامنشی و ساسانی هرچه گفته شود كم است.

پادشاهان این سلسله نظیر هرمز اول، خسرو دوم چنان به ساخت زیور آلات اشرافی و به ویژه تاج و تخت پادشاهی توجه داشتند كه حیرت مورخین را برانگیخته است. تئوفیلاكتوس مورخ بیزانسی و ثعالبی مورخ عرب در وصف تاج و تخت پادشاهان مذكور مطالبی نگاشته اند و اعتراف كرده اند كه طلا و جواهر سازان ایرانی در عصر خود همواره شهره آفاق بوده اند.

«گذشت»یک هنر فراموش شده

گذشت ممكن است كاری بزرگ و الهی باشد اما هیچ كس تا به حال نگفته است كه این كار، كاری آسان است زمانی كه شخصی قلب شما را می شكند برایتان خیلی سخت است تا كینه و یا غصه ای كه از او در دل شما نشسته است، از ذهن و قلب خود خارج كنید. اما ثابت شده در حالی كه بخشیدن افراد كاری ممكن است ولی به هیچ عنوان دور از ذهن نیست و در عین حال برای سلامتی ذهن و جسم مفید و مؤثر خواهد بود.

دكتر فردریك لاسكین نویسنده «به خاطر خدا ببخشید» می گوید: افرادی كه به راحتی مردم را می بخشند به دلیل كارهای نادرست و ناراحت كننده افرادی هستند كه نسبت به سایر افراد كمتر دچار افسردگی می شوند و همچنین غضب و استرس از آنها دور است و همچنین بسیار امیدوار هستند و كمتر سیستم ایمنی بدن خود را تحریك كرده و مسلماً آرامش بیشتری نخواهند داشت.در اینجا به شما گفته می شود كه در مواقع عصبانیت چگونه به خود آرامش دهید و تا حدودی تمدد اعصاب پیدا كنید.

●خود را آرام كنید:
عصبانیت خود را كنترل كنید، یكی از ساده ترین روش های مدیریت استرس را به كار ببرید: چند نفس عمیق بكشید و در مورد چیزی فكر كنید كه به شما یك احساس خوب و زیبا را می دهد به عنوان مثال یك صحنه زیبا از یك منظره یا به كسی كه شما عاشقانه دوستش دارید.

●منتظر نباشید كه از شما عذرخواهی كنند:
اغلب اوقات شخصی كه شما را آزرده است هیچ قصدی ندارد تا برای عذرخواهی نزد شما بیاید.

●بیش از حد خود را با مشكل درگیر نكنید:
به جای اینكه روی مشكل و ناراحتی پیش آمده تمركز كنید یاد بگیرید عشق را جست وجو كنید و زیبایی ها و مهربانی های اطراف خود را ببینید زیرا كسی كه در حق شما بدی كرده است حتماً روزی در جایی دیگر به شما محبت كرده است سعی كنید بیشتر آنها را به خاطر بیاورید.

●سعی كنید مسأله را از نقطه نظر و دیدگاه او ببینید:
اگر شما تصور كنید كه جای او هستید ممكن است متوجه شوید آن شخص تمام این كارها و واكنش ها را به دلیل عصبانیت، خشم، و یا حتی عشق انجام داده است و سپس سعی كنید نامه ای از طرف شخصی كه شما را آزرده است به خودتان بنویسید و تمام نقطه نظرهایی را كه احساس می كنید ممكن است وجود داشته باشد، یادآور شوید.

●مزایای بخشش و بخشیدن را یاد بگیرید:
تحقیقات نشان داده است افرادی كه بقیه را می بخشند انرژی بیشتری دارند، دارای اشتهای خوبی هستند و دچار اختلالات خواب نمی شوند.

●فراموش نكنید كه خودتان را نیز ببخشید:
در بعضی از افراد بخشیدن خودشان بزرگ ترین و سخت ترین معضل است یاد بگیرید خودتان را نیز به دلیل كارهای خطایی كه انجام داده اید سرزنش نكنید و خودتان را نیز ببخشید.

هنر جلد سازی

هنگامی که کتاب و کتاب آرایی رایج گشت، ضرورت مجلد ساختن کتب و تزیین جلد با هنر نقاشی نیز پیش آمد و هنری به نام جلدسازی زاده شد. این مقاله به سیر تاریج این هنر در ایران می پردازد.

 هنر جلدسازی از هنرهایی است که در ایران پیشینه ای دیرینه دارد. در ایرانباستان، برای حفظ اوراق پوستی و یا "توز" و یا "دیبه" از محفظه هایی استفاده می شده است. این محفظه ها از آهن و یا مفرغ بود و بعدها آن را از زر و سیم هم ساخته اند و روی این محفظه ها ، بنا به اهمیت کتاب، با گوهر آراسته می شد. بعدها با پیشرفت کار دباغی پوست، توانستند " پارشمن" (=منسوب به پرگامون در آسیای صغیر) بسازند. در دباغی پوست پیشرفت تا بدانجا حاصل شد که از پوست بز و بز کوهی کاغذهایی به مراتب لطیف تر از کاغذهای امروزی تهیه می کردند. سپس اوراق را شیرازه می بستند. پس از رواج شیرازه و " تدوین" اوراق ، کتاب به صورت کنونی در آمد و در این زمان است که برای حفاظت اوراق مدون ، به هر یک از کتابها محفظه هایی از چرم و چوب و فلز اختصاص یافت و چون محفظه هایی چوبی و فلزی در معرض تباهی بودند، محفظه های چرمین رواج یافت که هم از نظر وزن سبک و هم مقاومت آن بیشتر است و ساختن آن نیز آسانتر .

با سابقه ای که برای گوهرنشانی محفظه ها وجود داشت ، در گوهر نشانی و تزیین جلدهای چرمین نیز ذوق و سلیقه به کار می بردند و کتابهای گوهر نشان ایران باستان، در تاریخ یاد شده است. از آن جمله درباره " افشین" ، سردار مشهور عهد عباسی  ، گفته اند که در خانه اش کتاب هایی آراسته به گوهرها و سنگ های زینتی یافته می شده است.

زمان ساسانیان گذشته از جلدهای پوست چرمین، جلدهای زری هم متداول بوده است. در دوره اسلامی ساده ترین انواع جلد و قدیمی ترین آن جلد چرمی بوده که از پوست حیوانات اهلی مانند گوسفند و اسب و غیره تهیه می شده است و آن را بر چند لایه کاغذ یا خمیر کاغذ، مانند مقوای امروزی، تهیه کرده و یا روی یک ورقه چوب نازک کشیده و جلدکتاب می کردنه اند.

با سابقه ای که برای گوهرنشانی محفظه ها وجود داشت ، در گوهر نشانی و تزیین جلدهای چرمین نیز ذوق و سلیقه به کار می بردند و کتابهای گوهر نشان ایران باستان، در تاریخ یاد شده است. از آن جمله درباره " افشین" ، سردار مشهور عهد عباسی  ، گفته اند که در خانه اش کتاب هایی آراسته به گوهرها و سنگ های زینتی یافته می شده است.

این جلدها نخست ساده و حتی الوان آن محدود به رنگ قهوه ای و زرد رنگ و سیاه رنگ بود و روی آن هیچ گونه نقش تزیینی نداشته است ، ولی در قرن چهارم هجری قمری ، اندک اندک نقوش ساده ای بر جلدها به کار برده شد که باید آن را نوعی " نقاری" دانست، زیرا بر روی چرم ، با قلم فولادی نقوش ساده و ابتدایی می انداخته اند. بعدها به تدریج ، این نقوش دقیق تر و از رسم های هندسی استفاده شد.

گاهی بخشهای فرو رفته این نقوش را با رنگ سفید و سیاه مشخص می کردند یا فقط روی جلد با نقوش ساده ی سیاه و سفید تزیین می شد. نمونه هایی از هنر جلد سازی دوره ی صفویکه بر آنها نقاشی و تصاویر انسانی است ، در موزه صنایع تزیینی و مجموعه ی کارتیه ی پاریس و مجموعه ساره در برلین و انجمن سلطنتی آسیایی لندن محفوظ است.

به گفته ی " ارنست کوپل" هنر شناس پرآوازه: مکتب قسطنطنیه در هنرهای صحافی ، جلدسازی ، صورتگری، زاده مکتب تبریز عهد صفوی است. تاثیر هنرایرانیان تا آن حد است که جلدسازان ترک و عرب آنچه دارند از ایرانیان دارند.

هنرمندان هند هم با مهاجرت عده ی زیادی از مجلدگران ایرانی به هند، سبکهای ایرانی را در ساخت جلدهای چرمی و روغنی پیروی کرده و از ایرانیان این هنرها را آموختند.

از معروفترین جلد سازان در روزگار بایسنغر میرزا، پسر شاهرخ تیموری در قرن نهم هجری قمری، و سلطان یعقوب، " استاد قوام الدین تبریزی است که گویند منبت کاری روی جلد از آفرینشهای اوست. " عیشی" و " محمود مجلد" نیز از هنرمندان دوره سلطان یعقوب بوده اند . از جلد سازان دوره شاه تهامسب اول صفوی ، " محسن مجلد" است و " قاسم بیک تبریزی" که تا سال 1000 هجری قمری در قید حیات بوده است.

از جلدسازان معروف دیگر در قرن نهم و دهم هجری قمری، " دوست محمد"، " شیخ عبدالله امامی"، " سنگی علی بدخشی" ، " میر سید فغانی هروی" ، " مظفر علی" و " محمد امین" بوده اند و استادان جلد روغنی می توان از " " بهزاد" ، " رضای عباسی" و " یاری مذهب هروی" یاد کرد.

گاهی بخشهای فرو رفته این نقوش را با رنگ سفید و سیاه مشخص می کردند یا فقط روی جلد با نقوش ساده ی سیاه و سفید تزیین می شد. نمونه هایی از هنر جلد سازی دوره ی صفویکه بر آنها نقاشی و تصاویر انسانی است ، در موزه صنایع تزیینی و مجموعه ی کارتیه ی پاریس و مجموعه ساره در برلین و انجمن سلطنتی آسیایی لندن محفوظ است.

از هنرمندان قرن یازدهم به بعد " علی قلی جبه دار" هنرمند عهد شاه عباس صفویو از هنرمندان قرن دوازدهم و سیزدهم هجری قمری : " میرزا بابا اصفهانی" و " آقا صادق" و " علی اشرف" و " آقا باقر" و " آقا نجف" و " آقا زمان" معروفند.

از جلد سازان مکتب هرات و شاخه های آن می توان از کسانی چون " خواجه غیاث الدین تبریزی" ، " جعفر بایسنقری" ، " احمد رومی" ، "معروف نقاش"، " پاینده"، "درویش محمد هروی" ، " خواجه علی" ، " خواجه عبد الحی" ، " محمود شاه خیام" و پسرش " محمد خیام" ، " علی یزدی" ، " امیر جلال الدین کاسی"، " موسی مصور" ، " محمد نقاش هروی"، " سلطان علی مشهدی" نام برد.

از هنرمندان دوره متاخر ، " لطفعلی خان صورتگر" و " آقا فتح الله شیرازی " و " میرزا علی درودی" و " عتیی " مشهورند.